Xem bộ phim kinh điển "Biệt động Sài Gòn", ai cũng biết "ông trùm" biệt động Tư Chung có một người vợ tên Ngọc Mai xinh như mộng...

Diễn viên đóng vai Ngọc Mai ấy chính là NSƯT Hà Xuyên. Mấy chục năm trong nghề, NSƯT Hà Xuyên hãnh diện vì từng được làm người yêu, làm vợ của những người đàn ông đẹp nhất làng điện ảnh Việt Nam, không chỉ một mà đến hai, ba lần…

NSƯT Hà Xuyên, tên thật trong giấy khai sinh là Hà Thị Như Xuyên, sinh năm 1956, trong một gia đình nghèo, đông con (gồm 6 anh chị em, 2 trai 4 gái) ở Nam Thắng - một xã ven biển của huyện Tiền Hải - TP. Thái Bình. Bố Hà Xuyên là chiến sĩ diệt dốt, cũng là một cây văn nghệ của xã, bên cạnh việc có thể sử dụng nhiều loại nhạc cụ, ông còn có giọng hát Chèo và Chầu văn rất hay và khỏe. Mẹ làm nghề nông và “có chân” trong ban chấp hành phụ nữ xã.

Hà Xuyên bén duyên nghệ thuật từ rất sớm. Năm 1971, khi mới 15 tuổi, chị trúng tuyển và trở thành diễn viên múa chuyên nghiệp của đoàn Ca múa Thái Bình. Vì quá nhỏ, không đủ tuổi vào biên chế, nên giấy tờ của Hà Xuyên được đổi lại thành năm 1954, cho tới tận bây giờ.

Hà Xuyên thường đùa bạn bè rằng, khi nào chị “núp sau nải chuối, ngắm gà khỏa thân” thì nhớ để đúng tên tuổi thật, vì sợ không nhập được hộ khẩu nơi “thiên đàng”.
 
Sở dĩ có danh xưng Hà Xuyên tới tận giờ, cũng do bởi đoàn Ca múa Thái Bình muốn chị có một cái tên ngắn gọn và ấn tượng, nhằm dễ giới thiệu những tiết mục múa solo của chị. Lúc đó, lãnh đạo đoàn từng nghĩ ra nhiều cái tên như Tứ Xuyên, Cẩm Xuyên… nhưng chị không muốn, và chỉ thích giữ lại họ tên của mình. Cái tên ngắn gọn Hà Xuyên ra đời như thế. Một danh xưng không trùng với bất cứ ai trong làng nghệ thuật nước nhà.
 
Hà Xuyên là người sống trách nhiệm. Sau khi bố mất năm 1983, chị từng phải bươn trải như một người đàn ông trong gia đình để nuôi mẹ, chị, em trai, em gái. Sau này, lại một mình nuôi các con, khi đã ly dị chồng.
 
Vì thế, cho dù đã từng rơi vào tận cùng sự buồn đau không phải một, mà nhiều lần, thì Hà Xuyên vẫn cứ phải tự đứng dậy và bước tiếp, không bao giờ gục ngã.
 
Học múa, nhưng Hà Xuyên đến với Điện ảnh như một định mệnh. Sau vai nữ chính trong phim Xa và gần, chị tiếp tục toả sáng ở vai diễn nặng ký Ngọc Mai - vợ của "ông trùm" Tư Chung trong Biệt động Sài Gòn. Từ đó, Hà Xuyên được nhiều đạo diễn để ý tới. Nhận ra thế mạnh, đam mê của mình, chị quyết định gắn bó trọn đời với nghệ thuật thứ bảy.
 
Là một diễn viên sinh ra trong thời kì chiến tranh, sau đó là bao cấp, cái thời mà ai cũng khó khăn đủ đường. Vượt lên điều đó, Hà Xuyên đến với nghệ thuật, ngoài đam mê thực sự, còn là sự tự trọng cao trong nghề. Một diễn viên khao khát được đắm mình trong nghệ thuật, tất nhiên, cũng mong mỏi niềm đam mê đó có thể nuôi sống được bản thân, để được vẫy vùng, thỏa chí tang bồng trong niềm đam mê đó. Chị đã biến mong muốn đó thành hiện thực.
 
Tính đến thời điểm hiện tại, Hà Xuyên không thể nhớ nổi mình đã góp mặt trong bao nhiêu bộ phim. Chỉ biết rằng, điện ảnh như một người bạn tốt, đền đáp cho chị nhiều thứ: giải “Diễn viên xuất sắc” ngay ở vai diễn đầu tiên (Hà trong “Xa và Gần”) của Hội Điện Ảnh VN tại liên hoan film lần VIII tại Đà Nẵng (Bây giờ là giải Cánh Diều Vàng); tham dự không ít những liên hoan phim quốc tế để “học một sàng khôn”; được Chủ tịch nước ký tặng danh hiệu NSƯT…

Hơn hết, điện ảnh cho chị được sống thật sự với niềm đam mê, được làm việc với các đạo diễn tài ba, bạn diễn tài sắc vẹn toàn, của nhiều thế hệ trong nền điện ảnh nước nhà. 

Cảnh quay của NSƯT Hà Xuyên trong bộ phim Lọ lem thời @.

NSƯT Hà Xuyên chụp ảnh lưu niệm của diễn viên Thuý An - diễn viên chính của phim Cánh đồng hoang.

Tình cảm của nghệ sỹ vốn mong manh, có được đã khó, để giữ được lại càng không dễ. Có lẽ, sự mong manh, dễ tan vỡ ấy không chừa một ai. Lúc mới chia tay chồng, chị buồn, thất vọng lắm. Đôi lúc, hụt hẫng, khao khát một bờ vai vững chắc và ước có thể gặp được người đàn ông theo cách chọn của riêng mình, để lại được làm người đàn bà đúng nghĩa.
 
Nhưng muốn và không muốn, được và không được, có thể và không thể, lại luôn chiếm chỗ của nhau. Chị chấp nhận điều đó.
 
Hiện tại, NSƯT Hà Xuyên đã nghỉ hưu, sau 13 năm công tác tại Trung tâm nghiên cứu Nghệ thuật và lưu trữ Điện ảnh thuộc Bộ Văn Hóa. Chị sống bình anh cùng hai con đã khôn lớn. Cô con gái sau khi tốt nghiệp có bằng Make-up tại Singapore đã mở một tiệm cho thuê đồ cưới, trang điểm cô dâu và chụp hình nghệ thuật tại quận 3 TP. HCM. Còn cậu con trai đã học xong năm thứ nhất Polytechnich tại Singapore. Ngoài công việc đóng phim, NSƯT Hà Xuyên thường tham gia công tác từ thiện với nhóm bạn bè của chị.

Ở tuổi 54 nhìn lại, NSƯT Hà Xuyên luôn ý thức được vai trò, trách nhiệm của mình mỗi khi nhận bất kỳ một vai diễn nào. Chị có một thói quen luôn đọc kỹ kịch bản trước khi nhận lời, nếu thấy kịch bản đó không phù hợp với mình, chị thẳng thắn từ chối, vì theo chị, điều đó thể hiện sự tôn trọng với đạo diễn, nhà sản xuất và hơn hết là đối với khán giả. Chính sự đầu tư nghiêm túc cho vai diễn, cùng sự tôn trọng tập thể đoàn phim, thái độ làm việc chuyên nghiệp, mà chị vẫn luôn “hút hồn” các đạo diễn.

Tuy nhiên, với chị, thành công không phải là thứ may mắn dễ đến và cũng nhanh đi. Để có nó, Hà Xuyên phải đánh đổi biết bao mồ hôi công sức dưới ánh đèn, những buổi thức trắng đêm trong giá lạnh để hoàn thành cảnh quay, những vật vã tìm kiếm sự hóa thân vào nhân vật, đồng hành với stress sau mỗi khi hoàn tất một vai diễn.

Với Hà Xuyên, nghệ thuật là một ông thầy khó tính, chẳng bao giờ hào phóng cho không một điều gì. Đó là một quá trình lao động gian nan vất vả, mà ngoài những tố chất trời cho như nhan sắc, tài năng, trí tuệ, còn là cả một quá trình phấn đấu, học hỏi và không ngừng rèn luyện bản thân. 
 

Theo VTC.